Afgelopen week besteedde de media aandacht aan het bericht van de Inspectie van SZW (de voormalige Arbeidsinspectie), dat het aantal dodelijke ongevallen in de bouw het afgelopen jaar fors is gestegen. Het afgelopen halfjaar zijn 42 bouwvakkers door een ongeluk op het werk overleden. Dat is 56 procent meer dan in de eerste zes maanden van vorig jaar. Het totale aantal ernstige ongelukken in de bouw steeg met 14 procent!

De inspectie verklaart de toename onder meer uit de toename van de bouwproductie. Tijdens de crisis viel de productie ver terug. Doordat er meer wordt gebouwd stijgt nu het aantal ongevallen, aldus een woordvoerder van de Inspectie SZW.
De weken voor de vakantie zijn een gevaarlijke periode waar extra aandacht voor de veiligheid nodig is, zeker nu het aantal ongevallen oploopt. Er is weliswaar geen officiële bouwvakvakantie meer, maar op veel bouwlocaties wordt het werk nog net even afgerond of wordt er extra hard gewerkt voordat het werk een aantal weken stil ligt. Dat geldt ook voor een aantal productiebedrijven. De Inspectie SZW roept werkgevers daarom op nu extra aandacht te besteden aan de veiligheid.

Aantallen

In de sectoren waar de crisis de grootste gevolgen had voor de productie, zoals de bouw, is nu bij het stijgen van de productie ook de toename van ongevallen te zien. Dat de bouwproductie is toegenomen zien we ook aan het aantal meldingen dat bij de Inspectie SZW is binnengekomen. Het aantal bouwprocesmeldingen (start bouwwerkzaamheden) is met 10% en het aantal meldingen van asbestsaneringen met 16% toegenomen in de 1e helft van 2016 ten opzichte van de vergelijkbare periode in 2015.

Zowel het aantal ernstige ongevallen (42%) als het aantal dodelijke ongevallen (50%) in de bouw heeft plaatsgevonden binnen de algemene burgerlijke en utiliteitsbouw. Daarna zijn de subsectoren binnen de bouw met de meeste ongevallen het grondverzet, de elektrotechnische bouwinstallatie, het slopen, de loodgieters en het schilderen, met 4-7% van de ernstige ongevallen en 10-20% van de dodelijke ongevallen in de bouw. De bouw behoort daardoor tot de top 3 van de gevaarlijkste bedrijfstakken.

Oorzaken

De meeste bouwvakkers komen in het ziekenhuis terecht, krijgen blijvend letsel of gaan dood door 3 oorzaken: bij meer dan de helft van de ongevallen is de oorzaak het vallen van hoogte of gelijke hoogte (struikelen), bijna een kwart wordt getroffen door voorwerpen, producten of andere onderdelen en 15% krijgt een ernstig ongeval door contact met machines, gereedschap en voertuigen op de bouwplaats. Extra aandacht is dus vooral nodig als het gaat om valbeveiliging en juist gebruik van steigers en trappen, het voorkomen dat er voorwerpen en bijvoorbeeld onderdelen van steigers afvallen en machineveiligheid.

Van alle ongevallen die de Inspectie onderzoekt, blijkt dat bij een kwart van de ongevallen geen invulling was gegeven aan het direct toezicht op de werkvloer. Het is daarom van belang dat de direct leidinggevenden, zoals de uitvoerder, bouwvakkers aanspreken op hun gedrag als zij bijvoorbeeld hun helm niet dragen of de beschermingskap van een machine afhalen omdat dat makkelijker werkt. Of dingen laten slingeren of een gat in de vloer niet goed afdichten, waardoor anderen struikelen of vallen.

Communicatie

‘Schaalvergroting en bouwplaatsen die veranderen in een conglomeraat van leidinggevenden, werknemers, uitzendkrachten en zzp’ers, vergroten de kans op ongevallen. Op een bouwplaats worden naast Nederlands ook veel talen gesproken zoals Pools, Roemeens en Engels. Daardoor ontstaan misverstanden in de communicatie. We zien op de bouwplaatsen dat er steeds meer bouwvakkers rondlopen waarvoor niet duidelijk is geregeld wie er voor hun veiligheid verantwoordelijk is. Ook ontbreken goede samenwerkingafspraken tussen de partijen’, aldus Marga Zuurbier, directeur Arbeidsomstandigheden van de Inspectie SZW.

De opdrachtgever van een bouwproject heeft ook een belangrijke rol bij het zorgen dat er veilig wordt gewerkt. Zo is het van groot belang dat een veiligheids- en gezondsheidplan wordt opgesteld waarin de afspraken staan die zorgen dat er veilig en gezond gewerkt wordt. Tevens is van belang dat de bouwlocatie groot genoeg is om er veilig te werken. Om ervoor te zorgen dat opdrachtgevers een goed plan maken en de samenwerking goed regelen zijn recent de bouwprocesbepalingen voor opdrachtgevers aangescherpt door minister Asscher. Deze maand start de internetconsultatie over deze nieuwe aangescherpte regels.

Meldingsangst

De FNV verklaarde in reactie voor de NOS, dat de angst voor het melden van gevaarlijke werksituaties  volgens haar een van de oorzaken is van het fors toegenomen aantal dodelijke bedrijfsongevallen in de bouw. De vakbond wil dat er binnen een jaar een anoniem meldpunt komt voor arbeidsmigranten om misstanden aan de kaak te stellen. De zwijgcultuur is volgens FNV-er Willem Dijkhuizen een groeiend probleem, doordat er steeds meer Oost-Europeanen in de bouw werken.  “Ze durven niets te zeggen als het werk onnodig gevaarlijk is of de werkdruk te hoog. Wie weet krijgen ze daarna van hun baas te horen dat ze niet meer welkom zijn.”

Bron: website van de Rijksoverheid